---

به گزارش ۳ ثانیه؛ عملکرد تیم ملی بسکتبال در جام جهانی و بازی‌های آسیایی منتقدان زیادی داشت. نوید ابراهیمی با استفاده از داده‌های آماری، عملکرد تیم ملی را در دوران سرمربیگری هاکان دمیر بررسی کرد. برای خواندن این مطلب، ابتدا «هاکان چه تغییری ایجاد می‌کند؟» را مرور کنید.

تعریف مفاهیم
بسکتبال حرفه‌ای یک بازی سریع با امتیازآوری زیاد است. یکی از معیارهای متداولی که از بازی بسکتبال استخراج می‌شود، تعداد ران‌های (Run) درون بازی است که مجموعه‌ای از امتیازهای پشت سر هم کسب شده توسط یک تیم است[۱]. در بسکتبال حرفه‌ای، یک دنباله امتیازی درون بازی را می‌توان به عنوان دنباله‌ای از امتیازهای متوالی که یک تیم در مدت زمانی کوتاه کسب می‌کند، تعریف کرد.
فارغ از اینکه پژوهش‌های کمی به آن پرداخته است، نشان داده شده که ران‌های درون بازی که یک تیم در طول یک فصل بدست می‌آورد با درصد پیروزی‌هایی آن تیم همبستگی مثبت دارد[۲]. همچنین به نظر می‌رسد ران‌های درون بازی می‌توانند نتیجه بازی را به دلیل اثرات روانی بر بازیکن‌ها تغییر دهند، اگرچه شواهد این موضوع هنوز اثبات نشده است. برای مثال، بازیکنان اغلب از «خجالت» بعد از امتیازآوری پشت سرهم تیم حریف صحبت می‌کنند و طرفداران و تماشاگرها معمولا باخت را به بازیکن نسبت می‌دهند و روحیهٔ تیمی، بعد از چند ران تیم حریف ضعیف می‌شود.[۳]
یک مسیر پژوهشی که نتایجی درباره این اثرات روانی فراهم می‌کند مفهوم مومنتوم (momentum) است. مومنتوم یک باور ریشه دار و عمیق در ورزش به شمار می‌رود.[۴] این مسیر پژوهشی این مسئله را بررسی می‌کند که آیا پیروزی‌های متوالی در یک فصل منجر به پیروزی‌های بیشتر در طول آن فصل به دلیل اثر مثبت روانی پیروزی‌های متوالی می‌شود یا خیر. هرچند، یافته‌ها همسو نیستند؛ برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که موفقیت، موفقیتِ بیشتری در بسکتبال حرفه‌ای می‌آورد [۵، ۶، ۷] و برخی دیگر چنین نتایجی را نیافتند.[۴]

بررسی صحبت‌های دمیر
پیش از شروع جام جهانی ۲۰۲۳ هاکان دمیر مربی جدید تیم ملی بسکتبال ایران در مصاحبه‌ای گفت: «در ترکیه به عنوان مربی‌ای شهرت دارم که در امور دفاعی تبحر دارد. امیدوارم تغییرات مثبت در جام جهانی حس و دیده شود. باید دفاع و حمله تیم‌مان را به سطح جهانی برسانیم.»
در این مطلب به بررسی اینکه چه میزان تغییرات بوجود آمده در بخش دفاعی اثر گذار بوده و چقدر دفاع یا حملهٔ ما به سطح جهانی نزدیک شده است، می‌پردازیم.
حمله در تحلیل‌های آماری بسکتبال تا حد قابل قبولی کمی سازی شده است، به همین جهت با بررسی ران‌های حمله‌ای حریفان می‌توانیم دیدگاه نسبتا خوبی دربارهٔ عملکرد دفاعی یک تیم بدست آوریم. برای پاسخ به سوال بالا به سراغ بررسی ران‌های بازی می‌رویم و آن را برای حریفان تیم ایران در پنج بازی خود در جام جهانی ۲۰۲۳ بررسی می‌کنیم تا میزان اثر بخشی دفاع تیم برای ایجاد توقف در حملهٔ حریفان را بسنجیم و مقایسه‌ای با کل تورنمنت انجام می‌دهیم تا درک بهتری از سبک بازی تیم در جام جهانی بدست آوریم.
معیارهایی که اینجا برای بررسی ران استفاده شده: ۱- امتیاز کسب شده، ۲- تعداد مالکیت، ۳- مدت زمان تخمینی (مدت زمان واقعی از این مقدار بیشتر است) و در نهایت میانگین کل تیم‌های تورنمنت را بررسی می‌کنیم.
تعریف ران: دنباله‌ای از امتیازهای کسب شده از یک تیم به صورت متوالی (فارغ از اینکه حریف امتیازی کسب کرده یا خیر).
ران‌های امتیازی: مالکیت‌های حمله‌ای موفقی که حریف پشت سر هم کسب کرده.
ران‌های غیر امتیازی: مالکیت‌های حمله‌ای ناموفقی که حریف پشت سرهم از دست داده یا توقف دفاعی که تیم ایجاد کرده.

 
دفاع تیم ملی ایران
ابتدا برای بررسی بحث دفاع به سراغ ران‌های امتیازی حریفان برای تیم ملی ایران و به طور کلی در تورنمنت می‌رویم. به عبارتی دیگر به اثر بخشی دفاعی تیم‌های جام جهانی برای ایجاد توقف در مالکیت‌های حمله‌ای حریفان می‌پردازیم.
برنده‌های این تورنمنت ران‌های سه تایی، با مدت میانگین یک دقیقه داشتند که در آن‌ها بجز پرتاب آزاد، میزان اقدام ۲ و ۳ امتیازی بیشتر نسبت به بازنده‌ها به طور میانگین در هر ران امتیازی داشتند. در مقایسهٔ ران‌های امتیازی، حریفان تیم ملی ایران با داشتن ران‌های امتیازی سه تایی به مدت میانگین یک دقیقه و ۱۰ ثانیه قادر به کسب ۷ امتیاز به طور میانگین در هر ران شدند که در هر سه معیار تعریف شده بیشترین میزان در میان تیم‌های تورنمنت است.
تیم‌های ایران و لبنان تنها تیم‌های این تورنمنت با ضعیف‌ترین عملکرد در این بخش هستند؛ اما با این تفاوت که تیم لبنان مدت زمان کمتری به حریفان اجازهٔ داشتن ران امتیازی داده است. از طرفی دیگر با بررسی ران‌های غیرامتیازی، تعداد دفعاتی را ارزیابی می‌کنیم که تیم به طور متوالی موفق شده توقف دفاعی ایجاد کند یا حریف مالکیت خود را از دست بدهد. با بررسی ران‌های غیرامتیازی، حریفان تیم ایران با ران‌های دو تایی و مدت ۴۷ ثانیه، کمترین ران‌های غیرامتیازی را داشتند یا به عبارتی حریفان تیم ایران نهایتا به مدت ۴۷ ثانیه یا ۲ مالکیت به طور میانگین قادر به امتیازآوری نبودند.

فاصله با تیم‌های هم رده
مقایسه‌ها برای فراهم کردن شرایط مقایسهٔ بهتر تنها با تیم‌های رده ۲۳ تا ۳۲ جام جهانی انجام گرفته است. بجز استرالیا، ژاپن و نیوزلند، تیم‌های لبنان، چین، اردن، ایران و فیلیپین در این رده بندی از تیم‌های آسیایی قرار گرفتند که تیم استرالیا بهترین رتبه (دهم) و تیم‌های ایران و اردن آخرین رتبه را به ترتیب در رده‌های ۳۱ و ۳۲ جام جهانی کسب کردند. تیم‌های ردهٔ ۲۳ تا ۳۲ به ترتیب لبنان، فیلیپین، مکزیک، آنگولا، ساحل عاج، کیپ ورد، چین، ونزوئلا، ایران و اردن بودند.
در میان تیم‌های هم رده، در بخش حمله‌ای تیم اردن با میانگین ران‌های امتیازی سه تایی، مدت یک دقیقه و ۶ امتیاز در هر ران بهترین عملکرد را میان این تیم‌ها داشته است. تیم‌های ایران و آنگولا در میان تیم‌های هم رده ران‌های امتیازی دوتایی، با مدت ۴۸ ثانیه و ۵ امتیاز در هر ران، ضعیف‌ترین عملکرد را داشتند. از آن طرف، در ران‌های غیرامتیازی تیم ایران با ران‌هایی چهارتایی به مدت یک دقیقه و ۱۲ ثانیه بیشترین ران‌های بدون امتیاز را در میان این تیم‌ها داشته و تیم فیلیپین با ران‌های سه تایی به مدت ۵۴ ثانیه بهترین عملکرد را میان تیم‌های هم رده داشته است.
 
نتیجه گیری
استیو کر، سرمربی تیم ملی آمریکا و تیم گلدن استیت، در مصاحبهٔ بعد از بازی کانادا و آمریکا درباره کلیت بازی بسکتبال گفت: «هر سال زمانی که تلاش می‌کنی تیم بسازی، تلاش می‌کنی بهترین تیم با هر دو توانایی (دفاع و حمله) را بسازی تا بتواند در دفاع توقف ایجاد کرده و در حمله امتیاز کسب کند. این چیزی است که همه تلاش می‌کنند انجام دهند»[۳].
در بررسی‌های انجام شده عملکرد تیم ملی ایران فاصلهٔ زیادی با بسکتبال جهانی و فاصله‌ای نسبتا نزدیک با حریفان هم رده دارد. تیم ایران هم از نظر دفاعی و هم از نظر حمله‌ای در میان تیم‌های هم رده ضعیف‌ترین عملکرد را در جام جهانی ۲۰۲۳ داشته است. در نتیجه، ابتدا هدف گذاری اصلی باید بهینه سازی استراتژی‌های حمله‌ای و دفاعی برای ایجاد توقف‌های بیشتر در دفاع باشد و همچنین امتیازآوری‌های بیشتر در حمله باید برای نزدیک شدن به تیم‌های هم رده در آسیا باشد تا در مراحل بعد بتوان از تیم‌های هم رده پیشی گرفت و به رده‌های بالاتر جهانی نزدیک شد.

منابع
[۱] Kayhan, V. O. ، & Watkins, A. (۲۰۲۲). Do In-Game Runs Increase the Probability of Winning in Professional Basketball? A Data-Driven Approach. Journal of Applied Business & Economics, ۲۴ (۶).
[۲] Partnow, S. (۲۰۱۵). A Game of Runs – Measuring «Spurtability». Retrieved November ۲۱، ۲۰۲۳، from https://fansided.com/2015/05/30/a-game-of-runs-measuring-spurtability/
[۳] Holmes, B. (۲۰۱۸). The Most Frightening ۳ Minutes in the NBA. ESPN The Magazine, pp. ۵۴–۶۱
[۴] Vergin, R. C. (۲۰۰۰). Winning Streaks in Sports and the Misperception of Momentum. Journal of Sport Behavior, ۲۳ (۲)، ۱۸۱
[۵] Iso-Ahola, S. E. ، & Dotson, C. O. (۲۰۱۴). Psychological Momentum: Why Success Breeds Success. Review of General Psychology, ۱۸ (۱)، ۱۹–۳۳
[۶] Arkes, J. (۲۰۱۱). Do Gamblers Correctly Price Momentum in NBA Betting Markets? The Journal of Prediction Markets, ۵ (۱)، ۳۱–۵۰
[۷] Arkes, J. ، & Martinez, J. (۲۰۱۱). Finally, evidence for a momentum effect in the NBA. Journal of Quantitative Analysis in Sports, ۷ (۳).
[۳] Steve Kerr, Post-game Interview, USA vs Canada – Press Conference, FIBA Basketball World Cup ۲۰۲۳، [۵:۴۲ - ۵:۵۱]. Accessed November ۱۱، ۲۰۲۳. https://www.youtube.com/watch?v=Z1cmlJswucw