---

۳ ثانیه- نوید ابراهیمی؛ بسکتبال به عنوان یک ورزش جهانی در طول سال‌ها شاهد پیشرفت‌های قابل توجهی بوده است، نه تنها در خود بازی بلکه در آموزش و توسعه مربیانی که مسئول پرورش نسل بعدی بازیکنان هستند. با شناخت نقش حیاتی مربیان، انجمن جهانی مربیان بسکتبال (WABC) با هدف اصلی ارتقای استاندارد بسکتبال از طریق بهبود کیفیت افرادی که به آموزش این بازی مشغولند، تأسیس شد. WABC برای این منظور، یک برنامهٔ درسی جامع را تهیه کرده که با استانداردهای مشخص هماهنگ است و اکنون به‌صورت رایگان به زبان انگلیسی در پلتفرم FIBA WABC در دسترس قرار دارد. این منبع، که تا چند سال پیش در دسترس نبود، نمایانگر یک گام بزرگ در غلبه بر موانع آموزشی در بسکتبال است. (مطلب کامل در اینجا بخوانید)

در ادامه این گزارش به چالش‌های خاصی می‌پردازیم که در اجرای این منابع در ایران وجود دارد، از جمله: ترجمهٔ نادرست و مشکلات دسترسی به منابع آموزشی. همچنین مشکلات سیستماتیک در فدراسیون بسکتبال ایران را بررسی می‌کنیم که مانع استفادهٔ موثر از این منابع می‌شود. این گزارش در نهایت به لزوم تقویت ارتباطات بین دنیای آکادمیک و صنعت برای بهبود کیفیت آموزش بسکتبال در ایران و ارتقای سطح این ورزش در کشور اشاره می‌کند.

شناسایی شکاف‌های جهانی آموزشی

پلتفرم FIBA WABC نیاز جهانی به منابع آموزشی استاندارد در مربیگری بسکتبال را شناسایی کرد و منجر به ایجاد برنامهٔ درسی WABC شد. این برنامهٔ درسی به‌عنوان ابزاری پایه برای مربیان در تمام سطوح عمل می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که آنها به منابع آموزشی با کیفیت بالا و یکپارچه دسترسی دارند و می‌توانند از آن برای توسعهٔ بازیکنان جوان هم از نظر ورزشی و هم از نظر شخصی استفاده کنند. دسترسی جهانی این پلتفرم یک پیشرفت حیاتی در اطمینان از این محسوب می‌شود که مربیان در سراسر جهان منابع مورد نیاز را برای موفقیت دارند.

چالش‌های محلی در ایران

در حالی که فیبا به پیشرفت‌های قابل توجهی در رفع این شکاف‌های آموزشی در سطح جهانی دست یافته است، چالش‌های محلی به‌ویژه در کشور ایران همچنان باقی است. مطالعه‌ای که همتا هادیان و محمد رضا برومند در سال ۲۰۱۶ انجام دادند؛ هشت سال پیش، وجود این مانع را در آکادمی‌های بسکتبال ایران به عنوان اولویت اول از موانع داخلی در بخش آموزش شناسایی کرد. این کار با جمع آوری پرسشنامه‌هایی از کارشناسان و مسئولین وقت این جامعه انجام شد. مدیریت قبلی فدراسیون بسکتبال ایران با وجود تلاش‌های فدراسیون بین‌المللی بسکتبال برای ارائهٔ این منابع به‌صورت رایگان و حل این چالش، تصمیم به انتشار کتاب‌ها به‌صورت خصوصی گرفت و قیمت‌هایی را تعیین کرد که برای فراگیران مقرون به صرفه نبود. این رویکرد در نهایت اخیرا توسط فیبا به چالش کشیده شد.

در پاسخ، کارکنان فعلی فدراسیون شروع به ترجمهٔ منابع فیبا به زبان فارسی و ارائهٔ آن به طور رایگان کردند، زیرا اکثریت جمعیت تنها به زبان فارسی صحبت می‌کنند. با این حال، این تلاش با مشکلات زیادی همراه بوده است. فرآیند ترجمه، که معمولاً توسط دو نفر انجام می‌شود – یکی به‌عنوان مترجم و دیگری به‌عنوان ناظر – توسط کارشناسان انجام نشده است. این امر منجر به ترجمهٔ ضعیف و مشکلات کلیدی زیر شده است، بخشی از مشکلات کتابچهٔ مینی ترجمه شده که در اینجا می‌آورم:

۱. حذف بخش‌های کلیدی: قسمت‌هایی از متن اصلی اصلاً ترجمه نشده‌اند و این امر منجر به ایجاد شکاف‌هایی در مطالب ارائه شده به فراگیران می‌شود.
۲. تفسیر نادرست اصطلاحات فنی: ترجمه اصطلاحات فنی نادرست بوده و منجر به سوء تفاهم‌های احتمالی در فرآیند آموزش و یادگیری خواهد شد.
۳. ترجمهٔ نادرست مفاهیم: مفاهیم کلیدی منبع اصلی اغلب به‌طور نادرست ترجمه شده‌اند که می‌تواند منجر به روش‌های تدریس نادرست، ارتباطات و انتظارات نادرست بین مربیان و بازیکن بشود.
 


مسائل سیستماتیک در فدراسیون بسکتبال ایران

این پژوهش همچنین مسئله‌ای بزرگتر در فدراسیون بسکتبال ایران را شناسایی کرد: وجود نداشتن یک سیستم نظارت و ارزیابی منظم؛ این مشکل فقط به تلاش‌های ترجمه محدود نمی‌شود بلکه تمام جنبه‌های عملیات فدراسیون را فرا می‌گیرد. به عنوان مثال، مدرس‌هایی که در کلاس‌ها تدریس می‌کنند، در حالی که برخی از آنها دارای دانش کافی و شایسته هستند، به‌طور مداوم ارزیابی یا پشتیبانی نمی‌شوند. ابتدا این ناهماهنگی و نداشتن نظارت به این موارد اشاره دارد: فراهم‌آوری و ترجمهٔ محتوای ساختاریافتهٔ فیبا، توجیه، آموزش و ارزیابی مدرسان و مفاد آموزشی و دسترسی نداشتن فراگیران به منابع لازم برای تقویت یادگیری در خارج از کلاس.

درنتیجه، کلاس‌ها که محدود به زمان هستند، هرچقدر هم مدرس به خوبی مطالب را منتقل کند، تنها می‌توانند فراگیران را از مرحلهٔ یادگیری ناتوانی ناخودآگاه به ناتوانی خودآگاه منتقل کنند که این مورد نیز برای آن‌ها به خوبی شرح داده نمی‌شود. فراگیران برای پیشرفت بیشتر، نیاز به دسترسی به منابع قابل اعتماد و با کیفیت دارند که به آنها اجازه می‌دهد تا مفاهیم را خارج از کلاس تمرین کرده، تسلط یابند و بر اساس دانش پایهٔ خود شبکه سازی کنند تا در نهایت بتوانند از مرحلهٔ دوم یادگیری، ناتوانی خودآگاه به مرحله سوم یعنی توانایی خودآگاه برسند.

مراحل یادگیری

فرآیند یادگیری را می‌توان به چهار مرحلهٔ اصلی تقسیم کرد که هر کدام نشان‌دهندهٔ سطحی از آگاهی و مهارت فرد نسبت به یک دانش یا توانایی خاص است[۳]:

ناتوانی ناخودآگاه (Unconscious Incompetence):
در این مرحله، فرد از نبود دانش یا مهارت خود آگاه نیست. او نمی‌داند که نمی‌داند. به عبارتی، فرد هنوز با موضوع یا مهارت مورد نظر آشنا نشده و نمی‌داند که به آن نیاز دارد. این مرحله آغاز یادگیری است، زیرا فرد هنوز با چالش‌ها یا ناتوانی‌های خود روبه‌رو نشده است.
ناتوانی خودآگاه (Conscious Incompetence):
در این مرحله، فرد به این آگاهی می‌رسد که چیزی را نمی‌داند یا در انجام کاری ناتوان است. این آگاهی ممکن است پس از مشاهدهٔ دیگران یا تلاش برای انجام کاری که مهارت لازم را برای آن ندارد، به دست آید. این مرحله به‌ویژه مهم است زیرا فرد شروع به درک نیاز به یادگیری و بهبود مهارت‌های خود می‌کند.
توانایی خودآگاه (Conscious Competence):
پس از تمرین و یادگیری، فرد به مرحله‌ای می‌رسد که می‌تواند کاری را به‌درستی انجام دهد، اما باید تمرکز و دقت زیادی به خرج دهد. به عبارت دیگر، او توانایی لازم را به دست آورده است؛ اما هنوز به آن تسلط کامل پیدا نکرده و نیاز به آگاهی و توجه به جزئیات دارد تا بتواند کار را به‌درستی انجام دهد.
توانایی ناخودآگاه (Unconscious Competence):
در این مرحله، فرد به‌طور کامل بر مهارت یا دانش مورد نظر مسلط شده و می‌تواند بدون نیاز به تمرکز زیاد یا آگاهی مداوم، آن را انجام دهد. این مرحلهٔ نهایی در فرآیند یادگیری است که نشان‌دهندهٔ تسلط کامل بر موضوع یا مهارت است. فرد می‌تواند به صورت طبیعی و بدون نیاز به فکر کردن، کار را انجام دهد (برای مثال استادان شطرنج تقریبا نیازمند صرف ۵۰، ۰۰۰ تا ۱۰۰، ۰۰۰ ساعت مطالعهٔ شطرنج برای رسیدن به سطح متخصص شدن دارند[۴]).

این مراحل نشان می‌دهند که یادگیری یک فرآیند پیوسته است که از ناآگاهی نسبت به ناتوانی آغاز شده و به تسلط کامل ختم می‌شود. لازم است این مراحل به‌طور کامل برای مدرسان و فراگیران توضیح داده شود تا انتظارات آنها از کلاس‌ها به‌درستی تنظیم شود و بتوانند بر اساس این چارچوب به یادگیری خود بپردازند.

نیاز به ارتباطات علمی و دیپلماسی
هدف از این گزارش، پر کردن شکاف بین علم و صنعت است و در چارچوب تلاش‌های گسترده‌تر ارتباطات علمی و دیپلماسی قرار می‌گیرد. محققان در ایران تلاش زیادی برای شناسایی و تعریف چالش‌های آموزشی آکادمی‌های بسکتبال کشور کرده‌اند که در پژوهش ذکر شده ۴۹ عامل داخلی و ۳۴ عامل خارجی را در هشت دسته بندی شناسایی و اولویت بندی کرده و در نهایت ۱۱ اقدام کاربردی را پیشنهاد نمودند. با وجود این تلاش‌ها، تحقیقاتی که هشت سال پیش منتشر شد، عمدتاً توسط کسانی ناشنیده و نادیده مانده که به‌ویژه در موقعیت‌های اجرایی در جامعهٔ بسکتبال قرار دارند. این ارتباط نداشتن نشان دهندهٔ شکستی بزرگ در ارتباطات بین دانشگاه و صنعت است و از اجرای مؤثر راه‌حل‌هایی جلوگیری می‌کند که قبلاً شناسایی شده‌اند.

نتیجه‌گیری
برای رفع موانع آموزشی پیش‌روی بسکتبال ایران، لازم است که خطوط ارتباطی بین محققان، مدیران و متخصصان صنعت تقویت شود. با استفاده از منابع جهانی و اقدامات انجام شده توسط فیبا و پرداختن به چالش‌های خاص شناسایی شده در ایران، می‌توان سطح بسکتبال در کشور را با ارتقای سطح افرادی که به آموزش این بازی مشغولند ارتقا داد. این امر نه تنها بهبود توسعهٔ بازیکنان جوان را تضمین می‌کند بلکه اطمینان می‌دهد که این ورزش در ایران همچنان رشد کرده و شکوفا می‌شود.

منابع:
[1] Hadian, H., Boroumand, M. R., Amirnejad, S., & Najafi, M. (2016). Obstacles Facing the Iranian Basketball Academy. Annals of Applied Sport Science, 4(3), 41-50. URL: http://aassjournal.com/article-1-316-en.html
[2] https://wabc.fiba.com/manual/mini-basketball/
[3] Das, M. S., & Biswas, D. (2018). Competence learning model. Int. J. Manag. Technol. Eng, 8, 1955-1964.
[4] Simon, H.A., and Chase, W.G., 1973, Skill in chess. American Scientist, v. 61 p. 394-403