---

به گزارش ۳ ثانیه؛ هادی سالم داور بین المللی بسکتبال در سه دیدار سری فینال لیگ برتر مردان قضاوت کرد. شهریار افشارها در مصاحبه با سالم درباره قضاوت این مسابقات و وضعیت داوری ایران سوال کرد. اینجا بخوانید:
 
تجربهٔ سه داوری در سری فینال داشتید. این اتفاق خوبی است یا بد؟
واقعیت این است که قضاوت بازی فینال برای هر کسی می‌تواند یک افتخار باشد. در یک سری فینال از همه مهمتر و بالاتر می‌تواند بازی آخر باشد که ویترین کل مسابقات لیگ است. هر کسی به نوعی دوست دارد که در چنین شرایطی باشد و چنین تجربه‌ای را داشته باشد. سوت زدن سه بازی در یک سری هم در نوع خود اتفاق خوبی است و قطعا قضاوت سه بازی کار سختی است. واقعیت این است که شاید خیلی خوشایند و کار درستی نباشد؛ ولی جایی که الزام و محدودیت از نظر نفرات وجود دارد، دیگر کاری نمی‌توان کرد و باید سوت بزنی.

عملکرد داوران در سری فینال و بازی آخر چطور بود؟
کلا قضاوت سری فینال کمی متفاوت از بقیه لیگ بود. بچه‌ها فیلتر شده بودند. داورانی که در فینال سوت زدند، در واقع چکیدهٔ داوران لیگ بودند. قطعا سطح آنها کمی بالاتر بود و انتظار این وجود داشت که عملکرد آنها کمی بالاتر باشد. به نظرم همین هم بود. در نهایت بازی پنجم یک مقدار متفاوت‌تر از چهار فینال قبلی بود، چون کلی روی این قضیه کار شده بود. بعد از بازی‌های باشگاه‌های آسیا که در دوبی بودم، آقای سلیمیان همیشه این ارتباط را با من داشت که برای بازی پنجم فینال چه کارهایی انجام دهیم. البته واقعا من روی چیدمان داوری دخالتی نداشته و ندارم، چون این قضیه به من ارتباطی ندارد، فقط خواهشی که از آقای سلیمیان داشتم، این بود که زودتر نفرات خود را قطعی کنید و برای روز آخر نگذارید. خوشبختانه این اتفاق افتاد. قرار بود که صادق قنبری یکی از داوران روز آخر باشد؛ اما یک سری مشکلات شخصی داشت و خیلی هم تلاش کرد که خودش را برساند. در نهایت من، روزبه کلاهدوز و محمد کاظمیان به عنوان تیم داوری انتخاب شدیم.
 


بازی آخر فینال چه فرقی داشت؟
فدراسیون به این جمع بندی رسید که آقای صفرزاده (داور بین المللی سابق) را برای کمک به داوری بازی پنجم بیاورد. این اتفاق خوبی بود، چون امیرحسین صفرزاده در میان داوران ایرانی مقبولیت دارد و اینکه یک نفر از بیرون حرف بزند، تاثیر مثبتی دارد. صفرزاده یکی از بهترین داوران تاریخ بسکتبال ایران بوده و الان در کوران مسابقات است، چون به عنوان نماینده فنی به بازی‌های سوپرلیگ غرب آسیا دعوت می‌شود و بهترین مسابقات آسیا را می‌رود.
ما خیلی برای بازی آخر زمان گذاشتیم. هر چهار بازی فینال را آنالیز کردیم. من به یک شکل، امیرحسین شکلی متفاوت و آن دو داور هم به شکل دیگری بررسی کردیم. متولی صفر تا صد امیرحسین بود. به نظرم آنالیز و Scouting که از تیم‌ها اتفاق افتاد، سطح متفاوتی بود که در مسابقات غرب آسیا انجام می‌شود. صد در صد نه؛ ولی حدود ۶۰، ۷۰ درصد آنالیز بازیکنان و تیم‌ها در غرب آسیا را برای بازی پنجم فینال ایران هم انجام دادیم. من حداقل دو یا سه بار هر چهار بازی فینال را نگاه کردم و مطمئنم امیرحسین هم این کار را کرده بود. تعدادی کلیپ آماده کردیم و تقریبا هر اتفاقی که در بازی افتاد، ما از قبل تصویرسازی و پیش بینی کرده بودیم. همه حرکات بازیکنان، رفتار مربیان و نیمکت‌ها برای ما واضح بود. یکنواخت سازی در آن روز انجام شد که به نظرم حرکتی فوق العاده و در تاریخ لیگ ایران بی‌سابقه بود. حداقل من قبلا ندیده بودم که چنین چیزی پیاده شود.

چه چیزهایی را آنالیز کردید؟
همه چیز را آنالیز کرده بودیم، سبک بازی، سبک دفاع، حمله و نوع بازی بازیکنان را بررسی کردیم و به یک وحدت رویه رسیدیم که چنین چیزی را می‌خواهیم انجام دهیم. نمی‌گویم که بی‌اشتباه بودیم، مثل همه بازی‌هایی که در سطح دنیا انجام می‌شود، در این بازی هم اشتباهاتی بود؛ ولی سبک قضاوت متفاوتی نسبت به چند سال اخیر بود. فکر می‌کنم در بازی اتفاقی نیفتاد که ما سورپرایز شویم، چون درباره همه این اتفاقات برنامه داشتیم و تصمیم گرفته بودیم که چه شکلی این بازی را قضاوت کنیم. به نظرم حضور امیرحسین در این بازی خیلی کمک کرد و خدا را شکر قضاوت بازی عادلانه و یکنواخت بود که همه دیدند. جا دارد از همکاری مربیان، بازیکنان و نیمکت‌ها تشکر کنم. همچنین از تماشاگران گرگان که واقعا هیچ کدام ما را اذیت نکردند. یک فصل متفاوت برایم بود، هیچ سالی انقدر تماشاگران گرگان را صبور ندیده بودم. خدا را شکر خیلی در بازی همکاری کردند. آن اتفاقات آخر بازی مسائلی بود که واقعا ربطی به داوری مسابقه نداشت. بازی پنجم فینال یکی از سخت‌ترین بازی‌های ممکن بود؛ اما قضاوت آن هم متفاوت بود و تماشاگران گرگانی هم همکاری کردند. اصلا هیچ فشاری از سمت تماشاچی‌ها به داوران بازی تحمیل نشد و این خیلی کمک کرد که قضاوت عادلانه را در زمین بازی انجام دهیم.

تفاوت سوپرلیگ غرب آسیا با ایران چقدر است؟
تفاوت لیگ WASL و ایران به نظرم تفاوت بازیکنان خارجی است. هر تیم در بازی‌های غرب آسیا سه بازیکن با کیفیت خارجی دارد و در ایران خیلی شاهد این قضیه نیستیم. این با توجه به قیمت ارز و محدودیت بازیکن خارجی کمی قابل قبول است. در نهایت بازی‌های غرب آسیا سطح متفاوتی از بسکتبال در آسیا است. وقتی در چنین شرایطی و بازی‌هایی قضاوت کنی، دیگر در بازی‌های ایران چیز خاصی اتفاق نمی‌افتد که سورپرایزت کند. معمولا سطح بچه‌هایی که در سوپرلیگ غرب آسیا سوت می‌زنند، قابل قیاس نیست و قطعا در کشور خودشان آمادگی بیشتری برای قضاوت بازی‌ها به دست می‌آورند.


عملکرد کلی داوران را در این فصل از لیگ برتر ایران چطور می‌بینید؟
این لیگ واقعا سخت بود. بازی‌های نزدیکی در نوع خود داشت. با توجه به اتفاقاتی که افتاده بود، امسال تعدادی از داوران به خصوص داوران باتجربه را کنار خود نداشتیم. داورانی مثل رضا جوادی، رضا آذرافزا، حسن نیکخواه، جعفر محمدپور و محمدرضا صالحیان در یکی دو سال اخیر از جمع ما جدا شدند. همچنین محمد دوست هم مهاجرت کرد. از این بابت کار کمیته داوران سخت بود. مجبور بودند که تعدادی داور جوان به لیگ اضافه کنند و در بازی‌های مختلف به تدریج آنها را راه بیندازند. فکر می‌کنم که اتفاق خوبی است. ادامه دار بودن و آموزش این داوران می‌تواند کمک کند که در آینده جایگزینان خوبی برای نفراتی باشند که در حال حاضر بین ما نیستند. وگرنه صرفا داور جوان اضافه کردن، کاری را از پیش نمی‌برد. اگر ما رو به رشد بودن و عملکرد داوران را در طول فصل رصد کنیم، این به ما کمک می‌کند؛ نه اینکه تعدادی داور جوان اضافه کنیم و بگوییم که این داوران یواش یواش راه می‌افتند. آموزش می‌تواند معجزه کند. ایران سرشار از استعدادهای خوب است. ما می‌توانیم اختلاف سطح داوران ایران با آسیا و دنیا را با آموزش درست کنیم. تعداد زیادی داور خوب سرشار از پتانسیل داریم؛ اما هر سال که سن اینها بالاتر می‌رود، همچنان از استاندارد فیبا دورند، چون آموزش خوبی نمی‌بینند. به نظرم نیاز است که در این قضیه کمی جدی‌تر ورود کنیم و بتوانیم تعداد زیادی داور یکدست و نزدیک به استانداردها داشته باشیم.
 
عملکرد کمیته داوران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به نظرم خود بازی‌ها گویای این قضیه است. فکر نمی‌کنم که تعداد بازی‌های زیادی در طول فصل داشتیم که عملکرد داوران در نتیجه تاثیرگذار بود. بازی‌های پر چالش زیاد داشتیم. به نظرم در لیگ برتر، عملکرد داوران خوب بود و در نتیجه می‌توانیم بگوییم که عملکرد کمیته داوران خوب بوده است، با توجه به محدودیت‌هایی که از نظر ظرفیت داوری برای این بازی‌ها وجود داشته است. شما تجسم کنید که بعضی هفته‌ها با همین ظرفیت محدود، من و صادق قنبری هم نبودیم و برای بازی‌های غرب آسیا یا جاهای دیگر می‌رفتیم. ببینید چقدر کار برای چیدمان داوران به خصوص در بازی‌های حساس سخت بوده است و تعدادی از بچه‌ها جور لیگ را کشیدند.

دستمزد داوران الان چقدر است؟ دستمزدها یکسان است؟
در جلسات متعددی که یکی دو سال اخیر با آقای داوری (رئیس فدراسیون) از طرف کمیسیون داوران داشتیم، افزایش حق الزحمه‌ها چشمگیر بود؛ ولی در نهایت همچنان حق الزحمه‌ها زیاد نیست و در قیاس با مربیان و بازیکنان که در جایگاه خودشان زحمت می‌کشند، داوری ما همچنان از نظر حق الزحمه خیلی پایین است و نیاز داریم که یک اسپانسر قوی از این بخش حمایت کند. یکی از اتفاقات خوب یکی دو سال اخیر این است که تقریبا به فاصله یکی دو ماه با داوران تسویه می‌شود. این اتفاق خوبی است؛ ولی کافی نیست. به نظرم باید کمی رو به جلوتر حرکت کنیم و پرداختی داوران به روزتر شود. همچنین از نظر مقدار باید بیشتر کار شود و یک اسپانسر قوی برای داوران پیدا کنند. این عملکرد و انگیزهٔ داوران را ارتقا می‌دهد.
از نظر مبلغ هم واقعا ناچیز است. اجازه بدهید که درباره مقدار آن چیزی نگویم. سطح داوران هم در این قضیه تاثیرگذار است. داوران بین المللی یک حق الزحمه می‌گیرند، داوران ملی، درجه یک و دو تفکیک می‌شوند. علیرغم اینکه شاید چند صد در صد به حق الزحمه داوران اضافه شده است؛ همچنان خیلی ناچیز است. حتما باید به این قضیه رسیدگی شود و یک افزایش مناسب ایجاد شود.
 


داوران بین المللی ایران چطور انتخاب شدند؟ محمد دوست بعد از مهاجرت در این لیست می‌ماند؟
هر دو سال یک بار سهمیه‌ای برای داوری بین المللی به کشورها داده می‌شود. این سهمیه‌ها با توجه به رنکینگ و پتانسیل بسکتبال آنهاست. باید منتظر شویم که احتمالا برای دورهٔ جدید در سه چهار ماه آینده استارت بخورد. طبق سهمیه‌ای که فیبا در اختیار ایران قرار می‌دهد، نفرات مشخص می‌شوند. در مورد محمد دوست نمی‌دانم تصمیم با فدراسیون چطور باشد. احتمال اینکه در لیست نباشد، وجود دارد و شاید بخواهد به لیست استرالیا اضافه شود. از بقیه داوران هم طبق روال قبل آزمون‌هایی در ایران گرفته شده و نفرات برای داوری بین المللی انتخاب می‌شوند. چیزی که هست، یک سری پتانسیل برای اضافه کردن داوران جوان به این لیست نیاز داریم. داوران جوان منظور داور ۲۳ تا نهایتا ۲۵ ساله است. داور پتانسیل دار یعنی شما در ۲۳ یا ۲۴ سالگی او را بین المللی کنی، سه تا پنج سال حمایتش کرده و به او بازی دهید. بعد این داوران با حمایت فیبا از ۳۰ تا ۵۰ سالگی می‌توانند به المپیک، جام جهانی و بازی‌های آسیا بروند. قطعا داوری که در ۳۵ سالگی بین المللی شده، از نظر فیبا پتانسیل محسوب نمی‌شود و نباید انتظار داشته باشیم که برای مسابقات انتخاب شده یا الیت شود.
فیبا دنبال پتانسیل داوری است و هر هفته برای داوران الیت وقت می‌گذارد، برای آنها برنامه و کمپ گذاشته و بازی‌های آنها را رصد می‌کند. هر بازی که می‌روند، گزارش آن آمده و تمرینات یا بدنسازی آنها رصد می‌شود. مشخص است که روی داور ۳۷ ساله سرمایه گذاری نکند و روی یک داور نهایتا ۳۰ ساله برنامه ریزی کرده، آن داور را پخته کرده و به عنوان یک داور قوی وارد مسابقات می‌کند. چنین داوری تا سه چهار جام جهانی و المپیک هم می‌رود. من خدمت تصمیم گیرندگان گفته‌ام که تفکر فیبا چه شکلی است. اینکه در این چند سال چنین اتفاقی افتاد یا نه، ورود نمی‌کنم. به نظرم دورهٔ قبل تا حدودی این اتفاق افتاد؛ ولی هنوز جا دارد که یکی دو داور با پتانسیل را وارد لیست کنیم.

نحوه انتخاب داوران جوان و مسیر آنها در داخل ایران چطور است؟
آقای سلیمیان فرصت‌های خوبی را به داوران جوان داده است. تعدادی امسال اضافه شدند و تعدادی از سال‌های قبل وارد بدنهٔ داوری شدند. نیاز است که بیشتر به این داوران فرصت داده شود. اطلاع دارم که تعداد بیشتری در برنامهٔ داوران جوان هستند. با توجه به اینکه شناخت زیادی نسبت به این عزیزان ندارم، اجازه بدهید که اسم نیاورم؛ ولی سه چهار داور با پتانسیل خوب داریم. اگر این داوران را در زمانی خوب به لیست اضافه کنند، قطعا مورد پسند فیبا هم هست و می‌توانند در آینده موفق شوند.

به نظرتان برنامه ریزی لیگ ایران چطور است؟
اجازه دهید وارد این مسائل نشوم. چیزی که می‌تواند برای من به عنوان داور خوب باشد، این است که همیشه در کوران مسابقات باشم و سوت بزنم. این سوت زدن دائم و در کوران بازی‌ها بودن به من داور خیلی کمک می‌کند. تعطیلات بین فصل طولانی مثل پنج شش ماه سوت نزدن قطعا برای من داور یک نکتهٔ منفی است و از آن عملکردی که می‌توانم داشته باشم و شیب رشدم فاصله ایجاد کند. هر چه تعداد بازی‌ها بیشتر باشد، این به عملکرد و پیشرفت داوران کمک می‌کند. می‌دانم که بازیکنان و تیم‌ها هم محدودیت‌هایی دارند.

منظورم این است که همه بازی‌های ما در یک ساعت و یک روز برگزار می‌شود. امکان این وجود دارد که مثلا یک سری هفته‌ها در چند روز مسابقه برگزار شود و به شما دو بازی در هفته بدهند. این خوب است یا اینکه استاندارد برای داوران همان یک بازی در هفته است؟
این را کاملا با شما موافقم. هیچ جای دنیا فکر نمی‌کنم اینطور باشد. برنامه ریزی به این شکل است که یک سری بازی‌ها را به دلیل پخش تلویزیونی جا به جا می‌کنند. فکر می‌کنم چند هفته از آغاز لیگ که می‌گذرد، عیار تیم‌ها مشخص می‌شود. منعی هم وجود ندارد که مثلا سه بازی شنبه و سه بازی یکشنبه باشد یا مثلا یکی از بازی‌های جذاب ساعت ۴ و بازی دیگر ساعت ۶ باشد. فوتبال نیست که بگوییم مثلا در سه هفتهٔ آخر، نتایج بازی‌های همزمان روی همدیگر تاثیر می‌گذارد. اگر در بسکتبال چنین چیزی را تجربه کنیم، می‌توانیم هفته‌های آخر این کار را انجام دهیم که بازی‌ها همزمان باشد، ولی در طول لیگ خیلی راحت می‌توان برنامه ریزی کرد. به خصوص با توجه به بحث تلویزیونی و رسانه، کاش این تدبیر برای لیگ سال بعد اندیشیده شود.

شما به عنوان داور با کدام بازیکن و مربی بیشترین چالش را داشته و با چه کسانی راحت‌ترین تجربه را داشتید؟
همیشه سعی کرده‌ام که ارتباط خوب و مودبانه‌ای با بازیکن و مربی داشته باشم. الان به واسطهٔ بیشتر دیده شدن و مقبولیتی که به لطف خیلی از دوستان وجود دارد، پذیرش برای برخی مربیان و بازیکنان بهتر شده که مثلا هادی سالم دو سوت اشتباه بزند. شاید الان برای آنها خیلی راحت‌تر از پنج یا ده سال پیش باشد که خیلی شناخته شده نبودم و برخورد آنچنانی با آنها نداشتم. طبیعتا آن زمان بیشتر اعتراض می‌کردند و تنش وجود داشت. الان چون بیشتر برایشان قضاوت کرده و شناخته شده‌ام، ارتباط بهتری هم وجود دارد. در نهایت همه آنها برایم قابل احترامند. همیشه قبل از بازی سعی کرده‌ام صفر-صفر به زمین بروم و بعد از بازی هم صفر-صفر بیرون بیایم. یعنی چیزی را برای بازی بعد نگه نمی‌دارم و هیچ وقت با ذهنیت داخل زمین نشده‌ام. این قضیه همیشه به من کمک کرده است و از آن به نفع قضاوت خود بهره برده‌ام.
 


لطفا از کسانی هم بگویید که تجربهٔ متفاوتی با آنها داشته‌اید؟ تجربه‌های منفی و مثبت.
بدون تعارف یک تعدادی از مربیان هستند، جایی که اشتباه می‌کنم، به آنها گفته‌ام که به نظرم اشتباه کردم. اگر می‌خواهید اسم می‌آورم، مثل علی آرزومندی، مهران شاهین طبع و بعضی وقت‌ها مصطفی هاشمی که امسال خیلی بهتر شده بود. خیلی وقت‌ها حماد سامری هم هست. خب ما هم آدم هستیم، جایی گفته‌ام که آقای فلانی اشتباه کردم، بلافاصله تشکر می‌کنند که گفتن همین برای ما کافی است. حتی از خود بازیکن‌ها هم می‌توانید بپرسید که یک سوت اشتباه زده‌ام، بعد که اعتراض کرده‌اند، گفته‌ام که فلانی فکر کنم اشتباه زدم. یک تکنیکال صد در صد اشتباه برای حامد حدادی زدم، به او گفتم که آقا حامد فکر کنم اشتباه کردم. او گفت: «دمت گرم»، بعد هم ادامه نداد، رفت و تا آخر بازی آرام شد. خب می‌توانم زمان اشتباه موضع بگیرم و بگویم: «همین است که هست». به نظرم کمکی نمی‌کند. لازم است که داوران هم یک جاهایی واقع بین باشند و بگویند که ما هم اشتباه می‌کنیم و دست خود را بالا بگیریم. ما در هر بازی چند اشتباه داریم.
یکی دو نفر هم هستند که اگر اجازه بدهید اسم آنها را نیاورم. به آنها گفته‌ام که آقا اشتباه کردم، به داد و بیداد زده اند که این خودش می‌گوید اشتباه کردم. در نتیجه دفعهٔ بعد دیگر نمی‌گویم که اشتباه کردم. اگر هم اشتباهی کنم، محکم پای آن می‌ایستم که درست زده‌ام. این آنالیزی است که ما از مربیان و بازیکنان داریم. بعضی آرام می‌شوند که بشنوند: «اشتباه کرده‌ام» و برخی برانگیخته می‌شوند. فکر می‌کنم که تجربه روی این مسائل کمک می‌کند. با آدم‌های متفاوت باید متفاوت برخورد شود.

به نظرتان باید چه تغییراتی در بحث داوری داشته باشیم؟
تغییرات نمی‌دانم به چه معنایی؟ یک تغییر مهم بحث IRS و چلنج‌های مربیان است که به حالت فیبا برگردد؛ چون سرعت بازی‌ها را کم می‌کند. فکر می‌کنم یک مقدار خسته کننده شده است. حالت آزمون و خطا داشت که شخصا به نظرم جواب نداد. شاید در آن برهه زمانی لازم بود که این اتفاق بیفتد و همه متوجه شویم تصمیم خوبی نبود.
به نظرم یک شبه نمی‌توان تغییرات انجام داد؛ اما در خیلی مسائل با استانداردهای قضاوت فاصله داریم. خیلی روی آن باید کار کنیم، مخصوصا غیر ورزشی‌ها که اشتباهات آن در لیگ ایران زیاد است. به خاطر اینکه روی آن تقریبا کار نشده است و باید کمی بیشتر به آن ورود کنیم. یک سری تغییرات اساسی روی سبک قضاوت‌ها به خصوص در غیر ورزشی‌ها نیاز داریم. کاری که فیبا انجام داده است و در ایران هنوز داوران راحت غیر ورزشی می‌گیرند.

آقای سلیمیان فصل آینده هم در کمیته داوران هستند؟
تصمیم بر ماندن آقای سلیمیان یا هر شخص دیگری با فدراسیون است. نظر شخصی خود را بگویم، دلیلی برای تغییر آقای سلیمیان وجود ندارد، چون عملکردشان علیرغم محدودیت‌هایی که وجود دارد، کاملا رضایتبخش بوده است. خب چه دلیلی دارد که تغییر انجام شود؟

برنامه خودتان چطور است؟ شما یا آقای قنبری قصد مهاجرت ندارید؟ این در رشته‌های مختلف باب شده است.
پیشنهاداتی هست و به آن فکر کرده‌ایم که برویم؛ ولی هیچ جا وطن خود آدم نمی‌شود و اگر قرار است که آدم سر سوزنی مفید باشد، باید در کشور خود باشد. عرقی که به وطن و هم میهن‌های خود داریم. در نهایت به نظرم در مورد آینده باید در آینده صحبت کنیم. فعلا سال بعد را حتما هستم. صادق هم هست. اینکه برای ادامه داوری تصمیمی داشته باشم، در یکی دو سال آینده مشخص می‌شود. شاید کلا داوری را کنار بگذارم، چون باید فرصت را به جوان‌ها بدهیم.
 
منبع عکس:‌ فدراسیون بسکتبال